LSD-uitvinder geëerd op groot congres in Bazel

Albert Hofmann honderd jaar

 

Op 11 januari vierde de Zwitserse chemicus Albert Hofmann zijn honderdste verjaardag. De ontdekker van LSD was de eregast op het grootste congres over geestverruiming allertijden in Bazel, met ruim tweeduizend bezoekers uit veertig landen en tachtig sprekers. De enige Nederlandse spreker was LSD-veteraan en EssensiE-columnist Simon Vinkenoog, die de show stal met zijn kenmerkende enthousiasme en energie. Verslag van drie magische dagen.

 

Tekst & Fotografie: Derrick Bergman / G0NZ0 Media

 

Het mooiste moment van het congres komt op zondagmiddag, tijdens de slotceremonie. Op het podium van de enorme San Francisco-zaal zitten alle tachtig sprekers, met in hun midden de jarige. Albert Hofmann straalt een grote waardigheid uit, tegelijk nederig, dankbaar en trots. Zojuist heeft hij opnieuw de hoop uitgesproken dat LSD, zijn probleemkind, de ruimte zal krijgen die deze sacrale drug toekomt. Verschillende sprekers hebben Hofmann geprezen en bedankt. Simon Vinkenoog heeft vol geestdrift en liefde The Optimist Creed voorgedragen: ‘to think only the best, to work only for the best and expect only the best!’ Een daverend applaus is zijn deel. Vrijwel alle aanwezigen in de overvolle zaal sluiten de ogen voor een korte meditatie, gevolgd door prachtig, sereen pianospel. En dan klinkt opeens, eerst uit een paar, maar al snel uit duizenden kelen ‘happy birthday to you’. Kippenvel.

 

Het mag duidelijk zijn: ‘LSD Wonderdrug and problemchild’ is geen gewoon congres. Van alle vijf continenten zijn wetenschappers, kunstenaars, psychonauten, oude en jonge hippies naar Bazel gekomen voor de man die in 1938 de krachtigste geestverruimende drug ter wereld ontdekte. Pas vijf jaar later beleefde Hofmann zijn eerste bewuste LSD-trip. Bij LSD-liefhebbers leeft die 19e april 1943 voort als ‘Bicycle Day’, omdat Hofmann al trippend van het Sandoz-laboratorium naar huis fietst. De jonge chemicus experimenteert bij Sandoz met een schimmel die op graan voorkomt. In de middeleeuwen veroorzaakte dit ‘moederkoren’ regelmatig massale sterfte via brood dat er mee besmet was. Hofmann hoopt alkaloïden uit moederkoren te isoleren voor medicijnen die de bloedsomloop en ademhaling bevorderen. Eén van de samenstellingen die hij maakt is LSD25. Dit middel lijkt echter geen bijzondere werking te hebben en verdwijnt de volgende vijf jaar uit beeld.

 

Op 16 april 1943 besluit Hofmann toch nog eens te kijken naar LSD25. Een kleine hoeveelheid belandt op zijn hand: het eerste contact tussen de mens en deze buitengewoon krachtige geestverruimer. De chemicus beleeft een korte, aangename trip van twee uur: ‘in een droomachtige staat zag ik met gesloten ogen een ononderbroken stroom van fantastische beelden en buitengewone vormen, in een caleidoscopisch kleurenspel’. Drie dagen later volgt Bicycle Day, Hofmann’s eerste geplande trip. ‘Het was vooral opmerkelijk hoe elke perceptie van een geluid, bijvoorbeeld van een deurklink of een passerende auto, getransformeerd werd tot een optische perceptie. Elk geluid genereerde een levendig veranderend beeld.’ Tot 1960 wordt Hofmann’s extreem krachtige ‘wonderdrug’ vooral gebruikt door wetenschappers en artsen. Honderden onderzoekers melden positieve resultaten van verschillende vormen van LSD-therapie bij bijvoorbeeld concentratiekampslachtoffers en mensen met diepgewortelde trauma’s.

 

Ook buiten medische kringen groeit het enthousiasme: schrijvers, kunstenaars en muzikanten experimenteren met LSD. Het onvermijdelijke resultaat is de doorbraak van LSD als straatdrug. Vooral Timothy Leary, een gewezen Harvard-professor, zet zich vanaf 1960 in om zoveel mogelijk mensen aan het trippen te krijgen. Zijn wervende slogan wordt het hippie-motto bij uitstek: turn on, tune in, drop out.  Leary’s omstreden rol is één van de hete hangijzers in de vele workshops, panels en lezingen tijdens het congres. Op de tentoonstelling in de centrale hal hangt de originele bestelling die Leary in 1963 bij Sandoz plaatste voor 110 gram LSD (een miljoen doses) en 25 kilo psylocybine (anderhalf miljoen doses). Het was waarschijnlijk deze mega-order die uiteindelijk tot het verbod op LSD heeft geleid. Tot op de dag van vandaag is LSD zelfs voor artsen volledig verboden.

 

Een tragische vergissing, benadrukt Albert Hofmann tijdens de persconferentie. “LSD moet niet worden vrijgegeven, maar gelegaliseerd. Op een zelfde manier als opium, morfine en andere belangrijke geneesmiddelen waarvoor een arts een vergunning moet hebben. Het niet-medische gebruik van LSD moet op een zinvolle manier geïntegreerd worden in onze maatschappij, met een regeling die misbruik onmogelijk maakt. Want er zijn verschillende sterfgevallen bekend van mensen die LSD dachten te gebruiken, maar een of ander gif hadden gekregen. Ik heb zelf meegemaakt dat twee jongemannen bij het ziekenhuis werden afgeleverd die op die manier strychnine hadden ingenomen!” De honderdjarige chemicus spreekt zo duidelijk en levendig over zijn geesteskind dat je zijn leeftijd onmiddellijk vergeet.

De kleine, broze man wordt continu belaagd door tientallen flitslichten, camera’s en microfoons. Albert Hofmann is ’s werelds oudste popster. En zijn boodschap is helder: de wereld heeft zijn probleemkind meer dan ooit nodig.

 

“Na de ontdekking van LSD stond ik verbaasd dat er een substantie bestond die in zo’n minuscule doses werkzaam was. LSD behoort tot de sacrale drugs, die het menselijke bewustzijn veranderen. Ze betreffen de kern van het mens zijn: het bewustzijn. Vandaag ben ik zeer gelukkig dat dit congres is georganiseerd. Ik geloof dat het kan leiden tot een werkelijk begrip hoe belangrijk deze substantie is voor het bewustzijnsonderzoek. Een ander bewustzijn zou ons en de hele wereldpolitiek ten goede komen. Wat is belangrijk in ons leven, wat is onbelangrijk? Vandaag, nu de techniek alles regeert, moeten we weer leren inzien dat we één zijn met de schepping. De planten, de dieren en de hele menselijke gemeenschap: wij horen bij elkaar. Het is noodzakelijk dat we dat bewustzijn ontwikkelen, een saamhorigheid met alle levende wezens. Niet met de dode wezens, niet met de techniek, maar met alle levende wezens uit het planten- en dierenrijk. Zodat we tot een herwaardering komen van onze politiek en wereldbeschouwing. Ik geloof dat een middel als LSD nog nooit in de evolutie van de mensheid zo hard nodig is geweest.”

 

Zelf nam Hofmann zijn -voorlopig- laatste LSD-trip op zijn 97e. Dat is echter niet het geheim van zijn hoge leeftijd, vertelt hij. Misschien zijn het de twee rauwe eieren die hij elke ochtend, vermengd met Zwitserse muesli, verorbert. Sinds hij zich realiseerde dat een ei alle stoffen bevat om een nieuw leven mogelijk te maken, zweert Hofmann bij dit ontbijt. Als een journalist vraagt of hij denkt dat LSD ooit weer legaal zal worden, wordt de chemicus weer serieus: “Ik zie de moeilijkheden van het weer toestaan van LSD. Want we hebben geen sacrale ruimte, waar LSD precies in past. LSD hoort bij de sacrale drugs, zoals ook psylocybine: de paddestoelen zijn heilige planten. Zo is LSD ook een geschenk van de plantenwereld. De plantenwereld geeft ons voeding, vitaminen, medicijnen. Alles wat we nodig hebben, ook LSD. Dit congres is bedoeld om LSD de juiste plaats, de juiste ruimte te geven. Ik kan niet precies zeggen hoe die ruimte eruit moet zien, maar ik hoop dat dit congres ideeën in die richting oplevert.”

 

Ook Lucius Werthmüller, een van de organisatoren, benadrukt dat het congres meer wil zijn dan een verjaardagsfeest. “Het was voor ons erg belangrijk om alle aspecten van LSD te belichten en niet alleen een ‘gathering of the tribes’ te organiseren, zoals psychedelici dat noemen. Maar ook geen zuiver wetenschappelijk congres, we wilden zoveel mogelijk de hele bandbreedte bestrijken. Want we zijn ervan overtuigd dat tussen de verschillende gebieden een vruchtbare spanning bestaat. We zijn er ook van overtuigd dat dit symposium werkelijke invloed kan hebben op de maatschappelijke betekenis en het aanzien van LSD. Daarom hebben we een manifest opgesteld, waarin we de autoriteiten in Bern, Brussel en zelfs Washington oproepen LSD in elk geval voor wetenschappelijk onderzoek vrij te geven. Albert Hofmann heeft dit manifest als eerste ondertekend.”

 

Het succesvolle en vlekkeloos georganiseerde congres bewijst op zijn minst dat de psychedelische beweging nog lang niet dood is. Een groot aantal legendarische psychedelici geeft acte de presence. Zoals Alexander ‘Sasha’ Shulgin, die in 1967 MDMA herontdekte en populariseerde. Het leverde hem het predicaat ‘Doctor XTC’ op van de New York Times. Samen met zijn vrouw Ann ontwikkelde de nu 80-jarige Shulgin ruim 200 nieuwe psychoactieve middelen. Het onderdeel ‘Ask the Shulgins’ is één van de best bezochte van het congres. Op de vraag of de behoefte aan bewustzijnsverruiming afneemt met het ouder worden, heeft Ann Shulgin een kort antwoord: nee. Haar man oogst applaus met de beschrijving van de relatie die het echtpaar met de DEA onderhoudt. “Zij gaan hun weg en wij de onze. We hebben ieder onze eigen wereld en die werelden liggen nogal ver uit elkaar. Ons doel is nieuwe drugs te ontwikkelen, hun doel is die illegaal te maken. Op dit moment blijven we ze een comfortabele vier jaar voor.”

 

Natuurlijk komt ook de invloed van LSD op popmuziek, kunst en literatuur uitgebreid ter sprake. Uit Londen komt Barry Miles, een sleutelfiguur in de Britse hippie-scene. In zijn Indica Gallery & Bookshop ontmoette maakte John Lennon kennis met Yoko Ono. Miles vertelt smakelijke anekdotes uit de tijd dat LSD massaal werd gebruikt. Bijvoorbeeld over de paginagrote advertentie voor legalisering van cannabis in de Times. Eén van de ondertekenaars is schrijver Graham Greene. “Toen we hem gingen vragen om de petitie te ondertekenen, zat hij net opium te roken”. De optredens van Simon Vinkenoog, de enige Nederlandse spreker, worden met veel enthousiasme onthaald. Waar sommige sprekers vervallen in onduidelijk of al te technisch gemompel, spreekt Simon vol vuur, in het Duits en in het Engels. “Mijn eerste trip was in ’59. Ik ging inside-out, beleefde rebirthing nog voordat die term bestond. Ik wist niet wat me overkwam en dat weet ik nog steeds niet, maar dat is heerlijk! Alleen voor gekken, de Steppenwolf, het Magische Theater! Men moet zich verbazen, over de miracle of naked existence!”

 

Op zaterdagmiddag schittert Simon in de grote San Francisco-zaal, voor een gehoor van tweeduizend man.

Veel applaus is er ook voor Nick Sand, waarschijnlijk de belangrijkste illegale LSD-producent van Amerika. Sand was de officiële chemicus en distributeur van de League for Spiritual Discovery, de club van Timothy Leary en Richard Alpert. Nadat hij dertig jaar uit handen van justitie wist te blijven, werd hij in 1996 gearresteerd, in een enorm psychedelisch laboratorium in Canada. Hij zat zes jaar vast en kwam in 2002 voorwaardelijk vrij. Hoewel veel minder bekend dan ‘LSD-koning’ Owsley Stanley III, wordt aangenomen dat Sand de grootste LSD-producent was aan de Amerikaanse westkust. In bijna elke zaal ligt zo de geschiedenis voor het oprapen. In de hal bestudeert Ralph Metzner, professor in Oxford en Harvard, de kruidendrankjes van de spacebar. Samen met Leary en Alpert schreef hij de LSD-bijbel ‘The Psychedelic Experience’.

 

Even verderop is ‘s werelds grootste verzameling Blotter Art te bezichtigen: grote, geperforeerde vellen papertrips, bedrukt met alle denkbare plaatjes. De grote en zeer goed gesorteerde boekenstal doet uitstekende zaken en op het buitenterras wordt het hele weekend stevig geblowt. Dit is de Spirit of Basel, zoals de ondertitel van het congres luidt. Een bijeenkomst vol hoop en optimisme in een tijd waarin het mondiale bewustzijn meer dan ooit vernauwd lijkt te zijn. Of, zoals Simon Vinkenoog het verwoordde: ‘so good to be here, an oasis in the desert, a temporary autonomous zone. And yes, we are going to change the world and it’s happening right now, right here!’ Applaus!

 

Meer informatie over het congres: http://lsd.info/symposium/home-en en www.erowid.org

 

 

Streamer:

“Ik wens dat aan u allen het bewustzijn van het wonder van de schepping wordt geopenbaard, dat iedereen de taal van de schepper begrijpt. God spreekt niet door woorden, hij spreekt door zijn schepping met die schepsels die deze taal verstaan. En dat zijn alleen de mensen.”

(Albert Hofmann in zijn slotwoord)